Hoe Kate leerde meer levensgeluk te scheppen: “Ik wil niet meer ziek zijn!”, schreeuwde ze uit. Jezelf ziek maken, dat wil natuurlijk niemand, zou je zeggen. Maar gek genoeg “creëren” we wel degelijk regelmatig onze eigen klachten of ons eigen “ongeluk”. Onbewuste (kind)verlangens spelen hier een rol. Herken jij dat je soms ineens letterlijk of figuurlijk “ziek” wordt, als je een bepaalde situatie meemaakt?
In een energetische oefening met Kate, een Enneagram type 1, kon zij ervaren hoe en waarom zij dat “creëert”. De inzichten eruit kunnen ons helpen ineffectieve of zelfs beschadigende patronen voor onszelf en onze relaties te doorbreken.
Hoe ontstaat je “ziekte”?
Hoofdpijn, misselijkheid, spanning, pijn in de buik … Een bekend fenomeen voor Kate, dat zich de laatste tijd opnieuw vaak voordoet. Hoe komt dat nou? Tijdens een energetische oefening “De Wissel” kwamen we erachter hoe dit ontstaat en wáarom Kate zélf deze klachten creëert. Het begint met een automatische geneigdheid te veel naar de ander toe te reiken. Gaandeweg ontstaat er steeds meer weerstand (passie) waar ze in het moment niet naar geluisterde. We staan er nu wel bij stil: Ze voelt zich niet gezien en gemanipuleerd, omdat er weer een verantwoordelijkheidsclaim gedaan wordt. Grenzen worden voor haar gevoel overschreden. Er ontstaat spanning in haar buik, omdat het in haar ogen “not done” is om die verantwoordelijkheid niet te nemen en er tegelijk weerstand is om wel te (moeten) voldoen. Toch blijft Kate vriendelijk en uit dit niet (reactieformatie, een afweermechanisme van type 1), wat het gevoel van weerstand versterkt.
Waarom creëer je je eigen belemmeringen?
Onbewust creëert haar lijf hoofdpijn en buikklachten. Waarom? Dat onderzoeken we. Het uiten mag niet, want dan “krijgt ze de wind van voren”. Als “slecht” kind (basisangst) werd ze dan doodgezwegen, soms weken lang. Daar wil ze zich tegen beschermen. Het gevolg ervan, echter, is dat ze anderen over haar grenzen laat gaan. Ook openbaart zich dat ziek zijn de enige manier is om af en toe even niet aan de hoge verantwoordelijkheidseisen te hoeven voldoen. Dan mag het juk af. Om even los te laten de ideale, sterke, verantwoordelijke dochter te moeten zijn. Het was, toen ze nog kind was, een manier om eens aandacht en een vorm van waardering te krijgen.
Door er dieper op in te gaan, kwam er ruimte voor het verdriet dat er onder lag: Het verlangen om óók eens gezien te willen worden. “Het gaat altijd over een ander, maar ik ben er ook!.“Getver”, en heel veel andere onuitgesproken, onderdrukte woede mocht naar buiten komen. “Kijk eens naar mij!” “Hier ben ik!”. Maar dat zegt Kate nooit. Ze vraagt niet zo makkelijk aandacht voor zichzelf.
Oude (kind)pijn verwerken
De pijn werd zichtbaar, het verlangen naar aandacht en warmte, dat zo vaak afgewezen werd. En ook de boosheid, naar o.a. haar broertje die (in ieder geval vaker) wel aandacht kreeg, terwijl hij er niets voor deed. Die ook haar “allergie” voor al die andere aandachtstrekkers verklaart: Zij doen, net als haar broertje, iets wat ze zichzelf niet toestaat, om nog meer teleurstelling te voorkomen, namelijk aandacht vragen voor jezelf, speels en “los” mogen zijn. De overtuiging blijkt te spelen dat je eerst iets goeds gedaan moet hebben om die aandacht te mogen krijgen en dat als je dat niet doet, je een slecht, tekortschietend mens bent (basisangst). Dat had ze al vaak genoeg over zich heen gehad.
Je kunt jezelf “helen”
Zo zien we dat gebeurtenissen uit het verleden ons gedrag in het heden nog heel lang beïnvloeden, ons “onvrij” maken. Je “allergie” herinnert zich aan iets dat je – zélfs dus fysiek – in jezelf belemmert, uit het onbewuste kindverlangen jezelf tegen meer pijn te beschermen. Iets wat je echter nu jezelf wel weer toe mag staan. Bovendien: Je kunt het nu als volwassene eigenlijk best wel aan. Je hebt het zelfs nodig om meer in balans te komen, om jezelf te “helen”. En, om in dit voorbeeld te blijven, om constructieve relaties aan te gaan, ook met mensen die aandacht op zichzelf vestigen (wat ook best een handige kwaliteit is).
Waarom die pijn in en waarom het enneagram?
Je schaduw onder ogen zien, maakt dat je kunt groeien: Het bewust(er) zijn helpt je onderscheid te maken tussen oude kindpijn, die dan bovendien verwerkt kan worden, en wat er in het “hier en nu” gebeurt, zodat je steeds meer in staat bent je eigen leven te creëren.
Het gedrag van een gemiddeld gezonde Eén is echt anders dan een bewuste Eén. Door die bewustwording ontstaat voor Kate de mogelijkheid om vorm te geven aan en aandacht te vragen voor de eigen behoeften, ze uit te durven spreken, zodat het “verantwoordelijke, rationele, plichtsgetrouwe” mens ook “warm, wijs en menselijk” wordt. Niet omdat ze er zo hard voor werkt, maar omdat ze haar schaduw toelaat en ophoudt te bewijzen dat ze “goed” is, wordt ze steeds moeitelozer een “goed mens” (verlangen).
Het enneagram wordt daarom niet voor niets een groeimodel genoemd. Lees hier meer:
Voor wie is dit dan?
Ons hele gezinssysteem (en andere systemen) heeft invloed (gehad) op onze ontwikkeling. Onder allerlei verschillende vormen van stress is de invloed ervan nog verstrekkender, zie het filmpje “How stress effects your brain”. Gelukkig komen de meesten van ons wel gemiddeld gezond uit onze kindertijd. Toch valt er vaak wel wat te winnen. Voor iedereen! Werken aan je eigen bewust zijn bevordert je welzijn en heeft een positief effect op je eigen effectiviteit. En zo kun je er ook voor zorgen dat je meer veiligheid, basisvertrouwen en dus (mentale) gezondheid aan anderen kunt doorgeven.
NB: Met dit artikel zeg ik nadrukkelijk niet dat je schuldig bent aan je eigen ziekte. Ziekte is een uiting of symptoom van het overleefmechanisme van je persoonlijkheid en je hele familiesysteem met historie. Het is belangrijk dit onderscheid te maken.
