Als je je angst onder ogen kunt komen, ontdek je ineens je grootste geschenk: Knorretje ontdekte dat hij dan eigenlijk heel dapper was. “Moed ontstaat als je vrienden kunt worden met je angst”, zo ondervond ook Jeannette gedurende haar coachingstraject. Vrienden worden? Jeannette had zo lang zo hard haar best gedaan om te bewijzen dat ze een goede manager was… Ze werd echter steeds onzekerder, had het idee dat sommige collega’s niet zo erg te vertrouwen waren en had steeds meer bevestiging en duidelijkheid nodig. Uiteindelijk voelde ze zich zo slecht, dat ze zich ziek moest melden. De bedrijfsarts constateerde forse burn out klachten.
Met Jeannette startte ik met een biografische schrijfopdracht, die ik vaak gebruik bij moeilijkere coachingsvraagstukken. Het is een mooie zelf-ontdekkingsreis, waarin je (weer) in contact komt met je mooie, maar ook minder mooie kanten. Zo wordt het diepgaand en kunnen patronen, die je al vaak vanaf je kindertijd ontwikkelde om je staande te houden, zichtbaar worden. Het patroon dat onder voortdurende stress er voor zorgt dat je je langzamerhand uitput. Maar omdat je niet weet hoe het anders moet of (onbewust) bang bent om het anders te doen, vraagt het wel iets om deze te doorbreken. Jezelf dwingen het anders te doen lukt en helpt dan niet.
Op zoek naar zekerheid en veiligheid
Bij Jeannette werd het al snel duidelijk dat ze geleid werd door grote onzekerheid. Om met die onzekerheid om te gaan, deed ze erg haar best om vriendelijk, betrouwbaar en ondersteunend te zijn voor anderen, belangrijke waarden voor haar. Ze werkte hard en probeerde alles wat ze moest doen zo goed mogelijk uit te denken, zodat er niets fout kon gaan. Zo probeerde ze steun en waardering te krijgen, met name van mensen boven haar. Die waren echter niet zo inlevend als zij zelf. Zo kreeg ze niet altijd de steun en waardering die ze nodig had. Daar waar ze zelf zo graag duidelijkheid had, zagen we dat ze zelf eigenlijk helemaal niet zo duidelijk was. Ze had de neiging om vaag te zijn en haar eigen mening en voorkeur niet altijd te uiten en ook haar eigen behoeften werden niet helder uitgesproken, uit angst: De “passie” van type 6. Zo kón de ander natuurlijk ook niet weten wat ze nodig had.
Boosheid onderzoeken
Het leren in contact te komen met haar boosheid bleek een goede stap voor haar persoonlijke ontwikkeling. Die boosheid was er wel, maar werd niet geuit en weggestopt, want daar lag een taboe op. Maar waar gaat die boosheid dan over? In geval van Jeannette ontstaat die boosheid o.a. omdat ze zo loyaal probeert te zijn aan veel mensen om haar heen. En daar krijgt ze niet eens iets voor terug! Dan is ze boos op anderen. Ze vraagt ook veel van haar zelf en toch lukt het niet om altijd te voldoen. Dan is ze ook boos op zichzelf, hoewel dat dan ook wel vaak weer geprojecteerd wordt op de leiding, die onduidelijk en onbetrouwbaar is. (NB: Projectie is het afweermechanisme van Zes). Door stil te staan bij wat die boosheid (en andere emoties) te vertellen heeft, worden behoeften voor haarzelf helderder.
Wat weerhoudt jóu om je behoeften te uiten?
De vólgende stap is die behoeften dan eerder en constructief te leren uiten en veronderstellingen te checken. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, als je daar doodsbenauwd voor bent! Tijd dus, om de angsten maar eens stap voor stap onder ogen te leren zien. “Vrienden worden” met je angst betekent hier dus toelaten van de angst, om die te onderzoeken. Jeannette ontdekte zo dat ze heel vaak als ze zich onveilig of onzeker voelt, “stemmetjes” van haar vaak wat paranoia moeder hoort, waar ze nu afstand van leert te doen. Lenneke ontdekte dat ze alles zo goed probeert te doen en wil voorkomen dat dingen mis gaan, haar behoeften ondergeschikt maakt en emoties niet uit, omdat ze bang is dat ze opnieuw verlaten zal worden, waarbij beelden van haar onbetrouwbare vader opduiken. Zo leerde ze de irrelevantie en onwerkelijkheid van haar eigen angst te zien.
Ouderlijke oriëntatie die nog steeds doorwerkt
Zo wordt het patroon van type Zes zichtbaar, die “lijden” aan gebrek van een goede 1e autoriteit, vaak de (door hun ervaren) onbetrouwbare of zwakke vader, soms ook met een zwakke moeder, waarbij het verlangen naar zekerhied en een betrouwbare autoriteit, groep of systeem van regels hun leven blijft kleuren, zolang ze niet in staat zijn hun eigen autoriteit en innerlijke kracht te zien en ervaren.
Nu gaat transformatie niet perse over het snappen hoe je bent gevormd, maar zien en bewust worden van hoe dit vroege kindertijdpatroon nog steeds invloed heeft, omdat het hier-en-nu onbewust wordt verbonden aan situaties in het verleden. Zoals bij Fred, een contra-fobische 6, die juist met agressie zijn boosheid en onzekerheid ontkent en hanteert, maar wel hetzelfde onderliggende patroon heeft, waarbij hij eveneens heel hard zijn best doet om bedreigingen en onzekere uitkomsten te voorzien, om er een strategie voor te bedenken. In zijn biografie vonden we dat hij, nadat hij een periode zich heel klein en onzeker voelde, besloten had dat hij zichzelf en zijn moeder moest gaan beschermen tegenover de onbetrouwbare buitenwereld. Deze contrafobische Zessen beschermen om beschermd te worden en zijn zich niet altijd bewust van de onderliggende angst.
Je ware potentie (her)ontdekken
Stap voor stap kan de Zes zo zijn angsten steeds beter onder ogen zien en zien, dat dat waar je zo bang of ongerust over bent, niet reëel is of dat je het best aankunt zonder al te veel denken. Dan kom je stap voor stap ook steeds meer in contact met je ware potentie, dat waar je je uit zelfbescherming eigenlijk van af houdt. In de biografie komen we die essentiekwaliteiten ook vaak tegen, zodat we wat kunnen gaan “spelen” met die polariteiten vanuit de essentie en de kwaliteiten (en valkuilen) van je subpersoonlijkheden. Daardoor wordt de coaching tegelijk ook “licht” en speels, hoopvol, vertrouwen gevend.
Ergens in die herinneringen doemt er wel een moment op, waarin type 6 zich in staat voelde heel angstige situaties met vertrouwen in zichzelf te hanteren. Moed is wat we noemen de Heilige Deugd van type 6, waarin je gewaar bent van de gevaren die deel uit maken van de wereld, waarbij je tegelijkertijd in staat bent een natuurlijk gevoel van vertrouwen te ervaren waarmee je in staat bent met die gevaren om te gaan. Voor deze moed is het niet nodig om over dingen na te denken, waakzaam en/of agressief te zijn; het komt uit een diepe bron van innerlijk weten dat we voor onszelf kunnen zorgen. En dan kan de Zes ook ontspannen en genieten.
Ook je lijf gebruiken om “wakker” te worden
Het mooie is, dat we onze essentie kunnen herinneren. En kunnen leren zien en “voelen” wanneer we daar van af raken. Lenneke ontdekte dat ze haar lichaam daar goed voor kan gebruiken. Als ze niet goed weet wat er van haar verwacht wordt en richtlijnen (dus) onduidelijk zijn, voelt ze zich onveilig. Normaal gaat ze dan het liefst die dingen uit de weg en maakt ze zich kleiner of onzichtbaar, om zich weer veilig te voelen en – onbewust – anderen te dwingen die verantwoordelijkheid van haar over te nemen omdat ze zelf denkt dat niet te kunnen. Dat voelt ze dan als beklemming in haar borststreek en ze zit dan ook erg in haar hoofd. Die beklemming “helpt” haar eigenlijk om zichzelf te beschermen. Waartegen eigenlijk? Welke emoties mogen er niet uit? Waarom ben je onbewust gehecht aan je kleiner maken? En is dat nu nog wel zo nodig? We zijn het gaan onderzoeken. En dat helpt. Want dan zie je wat in het hier-en-nu echt aan de hand is, in plaats van dat je reageert op iets dat je veronderstelt dat er is of anticipeert op dat wat zou kunnen gebeuren. En kun je oude pijn ook eens gaan verwerken, zodat het niet meer “in je blijft spoken”.
Talenten en valkuilen van type 6
Zessen hebben een groot analytisch vermogen en kunnen bijzonder loyale, betrouwbare vrienden zijn voor de mensen die ze vertrouwen. Geoefend als ze zichzelf hebben in het leven met een onderliggende angst, kunnen ze in een crisis juist heel kalm en effectief blijven. Ze kunnen moedige rebellen zijn tegen uitbuitende machtshebbers of dappere strijders voor underdog issues. Met hun natuurlijke intuïtie kunnen ze mensen goed lezen en valse motieven en verborgen agenda’s identificeren.
Maar naar mate Zessen onbewuster zijn, raken ze meer verstrikt in twijfels, oneindig vragen stellen en over-analyseren. Hun talent om goed te plannen, organiseren en voor te bereiden schiet door in te veel worst-case scenario’s en zien wat er allemaal mis kan gaan. Ze gaan zich te veel zorgen maken en laten zich door ongerustheid leiden of ontkennen hun angst door agressief en risicovol gedrag. Ze verliezen in toenemende mate vertrouwen in hun eigen innerlijke bronnen en in “autoriteiten” (leidinggevenden, partner, etc.) of ze gaan juist rebelleren. Door te veel te piekeren over van alles overzien ze dingen niet meer, waardoor ze besluiteloos kunnen worden, geen actie meer durven te ondernemen en niet vooruit kunnen. En het helpt echt niet te zeggen dat de Zes dit niet meer moet doen. Een piekeropdracht kan 6-en wel goed helpen. Mail mij als je die wilt ontvangen met uitleg en toelichting.
Er valt natuurlijk nog veel meer te vertellen. Ben je (mogelijk) zelf een Zes (doe hier een indicatieve test) die te veel verstrikt is raakt en wil je werken aan je groei of wil je een Zes helpen om uit dit valkuilgedrag te komen, maak dan eens een afspraak en krijg typespecifieke handvatten voor groei en transformatie!
Bronnen / inspiratie: The Complete Enneagram – B. Chestnut; Spirituele Dimensie van het Ennagram – S. Maitri; De wijsheid van het Enneagram – Riso & Hudson, de Tao van Poeh – B. Hoff
