Rustig blijven in lastige tijden … Dat valt lang niet mee. Als er iets akeligs gebeurt – of wanneer we (soms onbewust) denken dat iets akelig is – hebben we de neiging om er “controle” over te willen hebben. We “moeten” er onmiddellijk iets mee. Wat we er mee “moeten” hangt erg af van ons eigen afweermechanisme en patronen. De één verdringt of verdooft het, de ander schiet onmiddellijk in de actiemodus, weer een ander bedenkt allerlei angstscenario’s, etc.
Voor je het weet laat je jezelf leven door je eigen angsten of andere emoties. Wat nou, als je jezelf eens zou leren er bij aanwezig te blijven? Je zult zien dat je écht kunt leren in grotere vrijheid te leven!
Niet-constructief gedrag vertonen we allemaal in meer of mindere mate. Ons “overleefmechanisme” slaat aan. Er gebeurt iets in onze omgeving en voor we het weten, laten we ons leven door onze angsten en schieten we in patronen, die vaak terug te voeren zijn tot in onze vroegste kindertijd. We gaan gedrag vertonen, waarmee we onszelf “gerust” stellen, om de angst waar we zo bang voor zijn niet meer hoeven voelen. Gedrag dat nodig líjkt en in je kindertijd vermoedelijk heel nodig wás om je veilig of geliefd te kunnen voelen, maar nu heel vaak niet meer.
Als je te vaak en te veel dit gedrag vertoont, keert het zich tegen je. Het kost veel energie (met risico van mentaal of fysiek ziek worden), je wordt steeds ineffectiever en raakt steeds verder uit contact met anderen. En het kan zo maar zijn dat je op een gegeven moment merkt dat de emoties – als boosheid, verdriet, angst, kwetsbaarheid, onzekerheid, falen, tekort gedaan worden, tekortschieten – die je “normaal” weg weet te stoppen of te onderdrukken, steeds vaker ineens met enorme bakken tegelijk naar boven kunnen komen en je overweldigen.
Nu kun je deze negatieve gevoelens en angsten nog hardnekkiger gaan wegduwen, maar je kunt er ook iets mee gaan doen en jezelf bevrijden van je eigen “demonen”. Het kan je veel opleveren om bewuster te worden van je “overleefstrategie”, omdat je daar veel energie op verliest én in wezen zélf (!) iets in de wereld creëert wat je juíst niet wilt (selffulfilling prophecy). Maar hoe verander je je gedrag nu duurzaam? Kunstjes helpen immers maar kort.
Duurzame verandering die beklijft, vraagt dat je bewuster wordt van je eigen patronen en aanweziger leert blijven. Het vraagt een soort liefdevolle zelfdiscipline én compassie naar jezelf, waarmee je jezelf kunt “trainen” om te leren vanuit bewust Zijn te “kiezen” voor gedrag en je automatische patronen te kunnen vervangen door nieuwe mogelijkheden.
Een eenvoudig voorbeeld: Nu met deze Corona crisis kun je je laten leiden door je angst. Vanuit die angst kun je de behoefte krijgen om allerlei scenario’s te bedenken, zodat je voorbereid bent op “alles”. Grote kans dat je, omdat je daar zo druk van wordt in je hoofd, alle overzicht verliest en op een gegeven moment daardoor juíst signalen mist die leiden tot een catastrofe. Of je gaat hamsteren en zet daarmee anderen ook aan tot hamsteren, zodat de angst voor tekorten ook werkelijk wordt.
Je kunt ook bij je angst aanwezig leren blijven. Dan kun je zien wanneer de behoefte die ontstaat adequaat is of niet. Helpend is de realiteit van het “nu” te bekijken, het niet zo groot maken. Dan kun je met meer openheid van geest kijken naar wat zich voordoet. Het voordeel daarvan is dat je brein veel creatiever is. Je kunt veel makkelijker oplossingen bedenken voor wat zich aandient en nieuwe mogelijkheden zien. Mogelijkheden die de wereld misschien wel heel erg nodig heeft. Je ziet dat nu ook, bijvoorbeeld in het beschikbaar stellen van faciliteiten door ondernemers, mensen die de koppen bij elkaar steken om de crisis het hoofd te bieden, meer thuiswerken (waardoor minder CO2 uitstoot), meer saamhorigheid in de samenleving, etc.. Waardoor je ziet dat deze crisis in wezen ergens voor dient.
Eén van de manieren die ik in coaching gebruik om je te oefenen “wakkerder” te worden op je patronen en te leren bewuster te leven, is de oefening met de 5 G’s. Daarmee leer je stil te staan bij gedachten of overtuigingen die ten grondslag liggen aan je overleefstrategie en onderliggende gevoelens te “verwelkomen”.
Normaal zorgt je ego ervoor dat je dit juist niet doet, want je ego wil je beschermen tegen nieuwe pijn die lijkt op dat van vroeger (lees voor meer achtergrond de theorie over “gaten in je ziel” van Almaas). Echter verdrongen emoties (of het ontkennen van bepaalde delen van jezelf) ontpoppen zich vaak op een zeker moment als “duiveltjes”: Verwrongen versies van kwaliteiten die je uit “je eigen paradijs” hebt gegooid, ooit, uit zelfbescherming. Ze hebben je wat te vertellen!
Voorbeelden:
Daar word je dus niet effectiever van. Nadat je met het kernkwadrant-plus en/of het enneagram zicht hebt gekregen op jouw dominantie patronen, kun je aan de slag met de zelfobservatie-oefening met het kernkwadrant of onderstaande oefening.
Sta op een aantal (liefst vaste) momenten op de dag – bijvoorbeeld iedere keer nadat je toch even naar het toilet moet – even stil bij jezelf en voel hoe je “ervoor staat”. Heb je nog genoeg energie? Heb je over bepaalde dingen opgewonden of geërgerd? Heb je stress ervaren? Werd je ergens door getriggerd?
Kijk dan even terug op wat er is gebeurd in de verstreken tijd.
1.Beschrijf de gebeurtenis(sen), wel één voor één (!), die zich voordeed / voordeden. Wie waren er betrokken? Beschrijf het gedrag van de ander eens.
2. Sta vervolgens stil bij de gedachten die er toen allemaal in je hoofd spookten. Schrijf ook dit op. Die gedachten kunnen ook overtuigingen over jezelf of een ander zijn of over de situatie; gedachten over wat “moet” of wat “hoort” (je Innerlijke Criticus) of gedachten vanuit je “Gekwetste kind”-deel.
3. Er kwamen vervolgens ook vast allerlei gevoelens op. Dit kunnen gevoelens zijn die te maken hebben met deze situatie, maar wellicht komen er ook herinneringen op over vroeger. Laat dit gevoel (verdriet, boosheid, frustratie, ergernis, schuld, etc.) eens helemaal toe, blijf erbij aanwezig, adem er naartoe, en onderzoek waar het echt om draait. Schrijf die ook eens helemaal uit en censureer jezelf niet!
4. Op basis van die gevoelens en gedachten ga je (onbewust) bepaald gedrag vertonen: Je valkuil-gedrag of “overleef”-gedrag. Daar verlies je juist zoveel energie op. Beschrijf eens met welk gedrag je reageerde en waarom. Wellicht komen nog nieuwe gedachten of gevoelens op?
5. Je ziet dat jouw gedrag weerstand oproept of tenminste niet effectief is. Schrijf het onbedoelde gevolg van je gedrag ook maar op.
Misschien ervaar je, dat als je bij het gevoel (zie punt 4.) aanwezig blijft, dat er ook iets “shift” in jezelf. Mogelijk kun je dan de situatie ineens op een andere manier bekijken of ervaren.
Lukt dit nog niet, sta dan eens stil bij je bij je overtuiging of gedachten:
Leestip: De Vier Vragen, Byron Katie.
Je zult zien dat de oefening best mee valt en je zo ook oud zeer op kunt ruimen. Deze oefening is een mooi begin.
Het gaat er daarbij overigens niet om, dat je jezelf gaat begrijpen, maar met name dat je “wakkerder” of bewuster wordt.
Met andere oefeningen en werkvormen en de inzichten van het enneagram kun je verder werken aan je zelf-bevrijding. Een vervolg hierop is bijvoorbeeld de oefening “het enneagram van het loslaten”, creatieve werkvormen, opstellingen of andere systemische oefeningen, waarmee je ook je fysieke en emotionele intelligentie kunt leren gebruiken.
De kunst is uiteindelijk om te leren toelaten dat je af en toe een “nietsnut, luilak, foutenmaker, kwetsbaar, onzeker, machteloos, …” (vul in: (basis)angst of geïncorporeerde ouderboodschap die gemeden of bestreden moet worden) mág zijn (van jezelf) en dat je je identificatie en zelfs gehechtheid met dit negatieve zelfbeeld los leert te laten. Want het is niet wie je bent, maar wat je soms doet of hoe je je kan voelen. Niet een ander kan jou helen en jouw zielegaten vullen, je mag en kunt dat zelf doen!
Zo wordt het stap voor stap makkelijker om waarachtig ontspannen, aanwezig, moedig, eenvoudig, vol vertrouwen, authentiek, waardevol, gelukkig, etc. te mogen zijn en meer en meer vanuit je essentie te kunnen leven.
Vergeet niet je eigen progressie te zien en geniet van je reis!
Wil je meer tips? Lees dan ook mijn andere blogs.
