Afgelopen weekeind mocht ik het inspirerende gezelschap ervaren van Russ Hudson, schrijver van o.a. “De Wijsheid van het Enneagram”, die mij met zijn kennis maar zeker ook met zijn manier van “zijn” diep heeft geraakt. Een klein tipje wil ik graag met je delen.
Russ Hudson nam ons op zijn eigen, inspirerende manier mee om te leren: “how to create kindness to ourselves and find the courage to be who we are”
Vaag of zweverig? Juist niet! Vanuit die drie-enige wijsheid in onszelf, in verbinding met alles en ieder om ons heen, kunnen we grootse dingen doen. Die drie-eenheid vinden we ook terug in het enneagram, waar we op alle 9 punten (3 in iedere buik-,hoofd- en harttriade) thema’s vinden waar we kunnen leren. Wist je dat oorsprong van het enneagram ook te vinden is bij de Egyptenaren, die de langst bestaande cultuur ooit hadden?
Of je nu
voor een duurzaam effect gaat het feitelijk allemaal om mentaal bewuster en gezonder worden, door presence of aanwezigheid. Zodat we niet langer voortdurend aangestuurd worden door onbewuste impulsen en angsten, die ons meestal ongewild in niet-constructief gedrag brengen dat anderen (en uiteindelijk ook weer onszelf) veel pijn doet. Ons ego dat ons tegen pijn wil beschermen, houdt ons gevangen en het vraagt best moed – en wat steun – om daar iets aan te doen. Maar het levert veel op!
Ik heb weer veel nieuwe inspiratie gekregen om je eruit te helpen!
Kom het ervaren!
Binnenkort volgt nieuws over nieuw verfrissend cursusaanbod.
Meer inspiratie
I don’t wanna be someone who walks away so easily
I’m here to stay and make the difference that I can make
Our differences they do a lot to teach us how to use
The tools and gifts we got yeah, we got a lot at stake
And in the end, you’re still my friend at least we did intend
For us to work we didn’t break, we didn’t burn
We had to learn how to bend without the world caving in
I had to learn what I’ve got, and what I’m not
And who I am
Uit “I won’t give up on us” , Jason Mraz
Maken of breken van talent!
Talent laten groeien, wie wil het nu niet! Maar hoe doen we dat? Het onderwijs ligt onder de loep. Er is kritiek op het basisonderwijs, dat met Cito-toetsen vooral investeert in verstandelijke kennis, terwijl die, volgens Paul de Blot in een artikel op social media deze week, slechts voor 10% (!) van belang is voor een mens. De overige 90% – 30% relatiekennis en maar liefst 60% “zijnskracht” – wordt verwaarloosd. Hij vindt het geen wonder dat kinderen uitvallen en studenten in opstand komen. Hij pleit voor investeren in “zijnskracht” en daar is hij niet de enige in. Zijn stelling dat dit loont, wordt onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek in duurzaam succesvolle organisaties (Trimbos, Gallup, e.a.).
Ook in organisaties investeren we matig in die relatiekennis en “zijnskracht”. In functioneringsgesprekken richten we ons vooral op kennis en vaardigheden, taken, doelen. De gewenste verandering wordt aangeleerd, maar beklijft niet. Samenwerken en gedrag komt aan de orde, maar dan hebben we het over “aanspreken”. Er is met name aandacht (70-80%) voor wat niet goed gaat.
Maar dan? Wordt het talent van de medewerker gezien en wel optimaal benut? Voelt de medewerker zich gehoord en gezien? En kan hij onvoorwaardelijk rekenen op begrip en steun, om moeilijke dingen te durven aankaarten? De doorsnee medewerker voelt zich daarvoor lang niet veilig genoeg. En daarmee laten we talentontwikkeling en groei liggen en veroorzaken we niet zelden juist het tegenovergestelde van wat we hadden gewenst.
Hoe gaat het onbedoeld dan mis? Een voorbeeld.
Een gewoon gemiddeld bewust functionerende type 8 manager, trots op wat hij voor elkaar krijgt in zijn werk, gaat het functioneringsgesprek in. Hij heeft de touwtjes stevig in handen, want hij houdt ervan dat de dingen liefst snel goed geregeld zijn of afkomen. Als iemand daar – zonder in zijn ogen goede reden – niet voldoende aan mee werkt, dan wordt dat heel direct op tafel gelegd en eist hij loyaliteit. Hij heeft niet zo in de gaten dat zijn gedrag redelijk dominant is en hij weinig ruimte geeft aan de ander.
De even gemiddeld bewust functionerende type 6 medewerker – die worstelt met botsende eisen – zal zich daardoor nog verder onder druk gezet voelen en bang, reactief en achterdochtig worden. Het gedrag van de manager roept, onbewust en onbedoeld, defensief, ontwijkend, besluiteloos gedrag op bij type 6, terwijl de manager nu juist het tegenovergestelde wenst!
Wanneer deze situatie langer voortduurt, zal bij de 6 de angst opspelen dat hij de (noodzakelijke!) steun van de manager kwijt zal raken. Dan zakt hij naar een lager gemiddeld gezondheidsniveau. Ook de manager zal daar weer op reageren en zo komen we in een negatieve spiraal. Ieder zit in zijn overlevingsmechanisme en de “zijnskracht” – het niveau van vloeiende samenwerking – is verdwenen.
Ik schets hier het gedrag van een manager op gezondheidsniveau 5*, waarin mensen vanuit hun persoonlijkheid de omgeving willen dwingen / beheersen (ieder type op zijn eigen manier) daardoor funtioneert het hele team op hetzelfde gezondheidsniveau, sommigen zelfs lager. Dit zien we in de samenwerking terug: Taken worden wel uitgevoerd, maar er is ook allerlei politiek gedoe. En dit heeft ongetwijfeld invloed op het resultaat van je organisatie, zeker op langere termijn.
*Er zijn 9 gezondheidsniveaus, per type beschreven: Basisboek Enneagram, Riso & Hudson.
Het maken of breken van talent!
Een type 8 manager die geleerd heeft bewuster te zijn, had eerder kunnen schakelen en als beschermer van zijn team – een talent dat hij ook in zich draagt – deze medewerker op juiste wijze kunnen steunen in het geloof in zijn eigen kunnen. Met typespecifieke inzichten weet hij ook wat type 6 nodig heeft! Zie bijvoorbeeld de 9 enneagramtypes in werk en beroep. Dan zou de 6 naar een toegewijde, hardwerkende gemeenschapsbouwer kunnen groeien, waarin zijn kennis en ervaring in samenwerking tot z’n recht komt. De nodige extra kennis ervoor opdoen gaat dan ook makkelijker.
Zo zie je dus dat de “zijnskwaliteit” of mentale gezondheid van jezelf als manager het talent van je team kan maken of breken. In opvoeding, onderwijs, relaties, etc. is dat niet anders. Je kunt de ander moeilijk veranderen, maar door zelf te veranderen, nodig je anderen uit hetzelfde te doen.
Wat levert het op?
Uit onderzoek (M. Buckingham) blijkt dat het richten van de aandacht op de natuurlijke kracht van iemand, op zijn talenten, 8 x grotere motivatie oplevert en zorgt dat we op die vlakken kunnen uitblinken. Terwijl aandacht voor waar je maar een 4 op scoort hooguit oplevert dat je een matig 6-je wordt.
De positieve spiegeling die nodig is voor talentonwikkeling lukt nog beter met de psychologische inzichten uit het enneagram. Zo kan je zijnskwaliteit of essentie echt tot bloei komen. De rest volgt dan vanzelf. Dus waar wachten we nog op … Lees hier meer.
Durf jij het aan te onderzoeken welke persoonlijke stijl jij (en je teamleden) hebt?
Doe dan de (gratis) indicatieve enneagram typetest van ca. 15 minuten, vink mij helemaal onder aan de test aan als coach en maak een (vrijblijvende) afspraak om de eerste ontdekkingen te doen.
Laagdrempelig meer weten over hoe het Enneagram jou kan helpen te groeien en jij anderen ook kunt stimuleren hetzelfde te doen? Meld je dan aan voor de introductietraining Enneagram-in-1-dag. Een leuke manier voor iedereen die meer wil weten over zichzelf en zijn (samenwerkings)relaties met anderen en bij zichzelf wil beginnen. Actuele mogelijkheden vind je in de agenda
Talentontwikkeling nieuwe stijl
Ook voor teamontwikkeling, onderwijs en opvoeden is het Enneagram zeer waardevol. Als je inzicht krijgt in jezelf én begrip krijgt voor het gedrag en al wat er achter zit van de andere types is er al veel gewonnen. Je leert hoe je meer basisveiligheid kunt creëren en krijgt typespecifieke handvatten, zodat je anderen beter kunt laten functioneren op een manier die bij die persoon past. Lees hier meer over de mogelijkheden.
Recent meldden zich bij mij opvallend veel mensen uit het onderwijs met een loopbaanprobleem, met stress en burn-outklachten voor coaching of een re-integratietraject. Steeds jongere mensen, tieners zelfs, hebben deze klachten. Ongelooflijk zorgwekkend!
Schrikbarende cijfers: 1 op de 5 mensen in het onderwijs heeft last van burn-outklachten. Bij mensen net onder de 30 jaar is dat 1 op de 6.
Dat moet en kán toch anders! Burn-out komt immers niet uit de lucht vallen. Er gaat een fase aan vooraf waarin iemand al lang niet meer lekker functioneert, persoonlijk, in relaties en in het team. Er zijn veel signalen, die je bij jezelf of (makkelijker) bij een ander kunt oppikken. Een tijdig ingezet coachingstraject kan niet alleen veel langdurig leed en verzuimkosten voorkomen, maar zorgt ervoor dat je het tij kunt keren en zelfs meer uit jezelf kunt halen: Het ontketent je talent! Zit jij in de gevarenzone? Of herken je het bij anderen?
9 manieren om burn-out te raken: Hoe blijf jij er uít?
Hoe werkt het eigenlijk? Burn-out is gefrustreerd talent
Burn-out kunnen we, net als allerlei (werk)relatieproblemen eigenlijk zien als gefrustreerd talent.
Ieder mens is als het ware geboren met een bepaalde “gevoeligheid”, de aanleg voor je persoonlijkheid, een strategie om je te handhaven in deze wereld. Door de spiegeling die we van onze ouders en later van anderen kregen en krijgen, ontwikkel(d)en we ons gezond of minder gezond. Dat zie je terug in specifiek type-gedrag.
Iedere persoonlijkheid heeft zo zijn eigen bijzondere talenten. En naar mate iemand zich “veilig” genoeg voelt en ervaart dat hij of zij er mag zijn, kan dat talent zich ten volle of juist minder goed ontplooien. Hoe minder basisveiligheid en vertrouwen je ervaart, hoe meer je gaat “doorslaan” in je strategie, die we dan overlevingsmechanisme noemen.
Ondanks het feit dat je denkt dat dat de beste manier is om deze situatie te handelen, keert die strategie zich uiteindelijk tegen je. Eigenlijk zorg je onbewust voor je eigen “ondergang”. Dit manifesteert zich mentaal, maar ook ontstaan fysieke blokkades (klachten).
De 9 persoonlijkheidstypes en hun niveaus van gezondheid
Het mooie van het Enneagram is, dat het je bewust maakt van jouw eigen persoonlijkheidsstrategie. Maar dat niet alleen! Per type is het gedrag op 9 verschillende gezondheidsniveaus beschreven. Zo kun je dan ook herkennen of jij (of een ander) al te vaak in de gevarenzone zit en kun je er wat mee doen. Want er zijn immers 9 manieren om steeds ongezonder te worden, maar ook 9 typespecifieke manieren om het tij te keren.
Als je te weinig gespiegeld wordt in je talent en vervolgens door (oude) angst en onzekerheid te ver doorschiet in je typegedrag, kom je in de gevarenzone. Als dat te vaak en lang gebeurt, is het tijd om aan de bel te trekken. Je herkent het vast wel:
| Type | Innerlijke drijfveer* + ** | Gevarenzone (gedrag bij stress)** |
| Type 1 | De dingen goed doen en ze verbeteren | Rigide perfectionisme en dramatisch kritiseren |
| Type 2 | Goedkeuring en waardering krijgen | Faorieten bevoordeling, manipuleren |
| Type 3 | Acceptatie en waardering krijgen door prestatie | Imago opportunisme, korte termijn werkstressen |
| Type 4 | Speciaal, bijzonder willen zijn | Humeurige stemmingmakerij, excentrieke werkwijze |
| Type 5 | Kennis en inzicht ontwikkelen | Impulsieve overdrijving, drammerige directheid, stille terugtrekking |
| Type 6 | Veiligheid en zekerheid willen | Zeurend twijfelen, rusteloos mechanisch “doe-gedrag” |
| Type 7 | Kansen, optimisme, plezier hebben | Afleidend fantaseren, wispelturige humeurigheid |
| Type 8 | Controle en handelen | Provocerende arrogantie, botheid, sturend overheersen |
| type 9 | Harmonie en evenwicht zoeken, conflicten vermijden | Besluiteloze traagheid, vriendelijke afwezigheid, verdovende gemakzucht |
Hoe sta jij ervoor?
Op de facebookpagina check je werkstress van het Ministerie van SZ&W kun je een test doen om te zien hoe jij ervoor staat en krijg je tips om (te veel) stress te herkennen. O.a. Leontien van Moorsel vertelt over haar eigen ervaring met burn-out.
Bewust worden en jezelf ontwikkelen: De beste preventie
Werken aan jezelf en bewust worden van je eigen “systeem” is een goede preventie, die je bovendien veel oplevert. Je talent komt meer tot bloei, je relaties met anderen zullen verbeteren, zowel in werk als privé en samenwerking verloopt daardoor makkelijker.
Een manier om laagdrempelig kennis te maken met persoonlijke ontwikkeling, is deelnemen aan “enneagram in 1 dag”. Het is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over zichzelf en (zijn relatie met) anderen en bij zichzelf wil beginnen. We werken met het enneagram, kernkwadrant+ en natuurlijk ook veel interactie. Kijk op de pagina Open trainingen voor de eerstvolgende bijeenkomsten.
Voor wie meer wil of voor wie al wat verder gevorderd is, is er een langere training: Word Wakker & Wijs-I en II, Kinderen in hun Kracht (voor ouders, mensen die met kinderen werken).
Soms is individuele coaching beter geschikt. Een individueel traject is altijd afgestemd op jouw behoeften, variërend van diepgaand zelfonderzoek om je herstel en balans te bevorderen, naar loopbaanheroriëntatie, tot heel praktische dingen om een nieuwe baan te verwerven. In een vrijblijvend kennismakingsgesprek stem ik graag met je af wat ik voor jou kan betekenen.
Stilstaan en reflecteren
De Winter! Energetisch gezien hebben we al een kwart deel ervan achter de rug. We stevenen af op de donkerste dagen van het jaar. Over dat donker, waar we vaak zo bang voor zijn, letterlijk en figuurlijk, gaat deze keer de nieuwsbrief.
Het is ook even een mooi moment om terug te blikken, nu 2014 er al weer bijna opzit. Hoe was jouw jaar? Dat van mij was wel bewogen. Zakelijk gezien was er groei, qua persoonlijke en professionele groei heb ik veel geleerd, mijn nieuwe functie als bestuurssecretaris van het Platform Enneagram Professionals had een intensieve start. Donkere momenten waren er o.a. rond rond de ziekte van mijn moeder, operaties van onze jongste twee. Tegelijkertijd brengen dat soort momenten ook veel moois.
Onze twee “mannen” maakten zich overigens minder druk dan wij ouders. Zo herleefden wij vorige week in het WKZ toch wel weer eventjes de angstige tijden van twee jaar geleden, terwijl onze jongste pas even wit om z’n neus trok toen de dokter net voor de operatie vertelde over het verwijderen van de hechtingen. Hij is nog veel beter in staat te leven in het hier en nu, terwijl naar mate je ouder wordt situaties in het heden toch meer en meer gekleurd worden door ervaringen in het verleden. Herken jij dat ook? Ik kom er zo op terug!
Vooruitblik
Ook blik ik alvast vooruit naar 2015, dat ik al weer zonnig tegemoet zie:
Kijk maar even in de agenda voor de overige activiteiten.
De kracht van de donkere winter
De winter is de nacht van het jaar. Jaap Voigt schrijft in zijn boek “Leven & werken in het ritme van de seizoenen” dat de aarde schijnbaar in slaap is. De slaap is te zien als de kleine dood. Krachten van vernieuwing en zuivering zijn op een autonome manier aan het werk. De kracht van de winter zit vol paradoxen. Er is nieuw leven, gehuld in de dood. (…) de ijskoningin met een warm hart. Uiterlijk is er rust, innerlijk is er groei. De zaden die in de herfst in de aarde zijn gevallen, worden in hun rust gezuiverd; in de aarde bouwt zich de energie op die straks nodig is voor groei. Maar nu is het nog stil.
In de winter, zo schrijft hij, word je op jezelf teruggeworpen en zo als het ware gedwongen een gebied te onderzoeken dat je tot nu toe vreemd was of dat je tot nu toe niet verwerkt hebt. Het gaat hierbij om het opbouwen van het vertrouwen dat inspiratie vanzelf komt, als iets uit niets. En dat dit op den duur ook vanzelf vorm aan zal nemen.
Maar ja, meestal durven we daar niet op te vertrouwen. Onze persoonlijkheid staat ons eigenlijk in de weg.
Enneagram van het loslaten
In de training Word Wakker & Wijs II zijn we op dit moment ook met dit thema bezig. Dit doen we o.a. met behulp van het “enneagram van het loslaten”, waarin we de psychologische inzichten die het enneagram je geeft in de mooie maar ook minder handige kanten van je eigen persoonlijkheidsstructuur, combineren met energetische / systemische ervaringsoefening. Je leert dat als je gewoon jezelf en aanwezig bent, erop kunt vertrouwen dat je altijd alles binnen handbereik hebt om het hier en nu aan te kunnen. Je hoeft dus helemaal niet zo hard je best te doen (om te worden wie of wat je wilt zijn).
De kleine dood
Als je zo ver bent om deze stap naar jouw “donker” te doen, heb je inmiddels wel leren inzien dat je met je persoonlijkheid niet kunt bereiken wat je ten diepste wenst. Die houdt ons juist ervan af. Je kunt (stap 1) dus “zien” dat je je weer hebt laten meeslepen in je mechanisme van je persoonlijkheid. Na het ook te voelen en te zeggen, komen we op punt 4, waar we leren bij onze emotie te blijven. We leren op dit punt om met compassie naar onszelf te kijken, om onderliggende gevoelens van emotionele pijn of angst naar boven te laten komen. Ook dit noemen we “de kleine dood”. Omdat we hier de dingen tegenkomen die we het liefst voor onszelf (en anderen) verborgen willen houden.
Als we dan (op punt 5) leren “ontspannen” waarbij we ons lichaam en onze gevoelens levendiger en dieper kunnen ervaren, kunnen we diepere lagen in onszelf blootleggen. Als we ontspanning en angst samen kunnen toelaten, zullen de toestanden die ons in onze greep hielden, wegvallen. En dan kunnen we als het ware weer “wedergeboren” worden. We herinneren ons (stap 6) diep “adem te halen”, waardoor het patroon van je spanningen verder verschuift. En dan kun je mogelijk voelen dat je zelfbesef zich verruimt. Je wordt “echter”, meer gecentreerd.
Breder perspectief door minder bewustzijnsvernauwing
Vanuit dit vollere besef van onszelf en de wereld om ons heen, kun je je dan (stap 7) opnieuw verbinden, d.w.z. open stellen voor delen van je ervaring, die je voorheen niet toeliet, om daarna (punt 8) de situatie te herkaderen. We kunnen nu ineens veel objectiever onze situatie beoordelen. Door herkaderen zijn we in staat om onszelf en onze problemen in een veel breder perspectief te zien en zijn we veel beter in staat ze op te lossen. Naar mate we dit vaker doorlopen, neemt ons bewustzijn toe en krijgen we uiteindelijk toegang tot een oneindig breder perspectief. Onze toenemende aanwezigheid helpt ons vervolgens ook weer bij onze verdere groei.
Dit “enneagram van het loslaten”, waarop ik mijn oefening heb gebaseerd, vind je in “De wijsheid van het Enneagram” van Riso & Hudson.
Zo simpel kan het toch niet zijn?!
Dat hoor ik best wel vaak. Het duurt vaak wel even voor dat we dat kunnen geloven en geïnteresseerd raken in de eenvoud van het onszelf. We willen toch graag liever een interessant en dynamisch proces, liefst met een “to-do list” of “recept” om gelukkiger te worden, liefst zonder oude koeien uit de sloot te halen. Maar al die laatste pogingen zullen uiteindelijk na een paar maanden nog maar weinig effect hebben op hoe je je leven leidt.
Het is bovendien wel eenvoudig, maar toch wel lastig, omdat het discipline vraagt om écht elke dag geregeld even bij jezelf stil te staan. En moed! Om jezelf, met al je gehechtheden (verslavingen) en ego-identificaties, angsten en overtuigingen, onder ogen te zien en uit je comfortzone te komen. Gelukkig kom je niet alles in één keer tegen. Je ont-dekt niet meer dan je aankunt op dat moment. Maar zo ga je wel laagje voor laagje op zoek naar je eigen essentie. En onderweg kun je die ook steeds meer herkennen en ervaren.
Enneagram en onze gehechtheden
Het blijkt dat we (op punt 5) onze gehechtheden maar lastig kunnen loslaten. Zelfs al is ons innerlijk zelfbeeld negatief, het valt niet mee om dit los te laten, omdat er ergens onbewust een belang (b)lijkt te zijn om dit in stand te houden. Dit beeld heeft ons geholpen onze kindertijd te “overleven”, maar belet ons om in onze grootsheid te kunnen staan.
Hoe meer we (onbewust) geloven in ons negatieve innerlijke zelfbeeld, hoe hardnekkiger onze persoonlijkheid bezig is om ons ideale zelf in stand te (moeten) houden. En dat kost ongelooflijk veel, omdat dat ons botsingen, stress, samenwerkingsproblemen, relatieproblemen etc. oplevert. Het levert dus op, wat je probeert te ontlopen. Dat doe je dus! Uit, zeg maar, onbewuste zelfbescherming.
Moed, op weg naar grootsheid!
Er is dus inderdaad ook wel wat moed nodig! Maar als je die kunt vatten, ruimt het echter enorm op, waardoor er letterlijk en figuurlijk iets van je af kan vallen (en/of ook andere fysieke blokkades makkelijker kunnen verdwijnen). Het leven wordt als vanzelf “lichter” en jij kunt met al je “ontketende talent” veel meer gaan stralen en anderen helpen dat ook te gaan doen.
Lees ook mijn eerdere nieuwsbrief Oude Wijsheid & Grootsheid waar ik iets vertel over hoe Russ Hudson (schrijver van o.a. De Wijsheid van het Enneagram) ons meenam in “how to create kindness to ourselves and find the courage to be who you are, and invite others to do the same”. Mooie uitspraak!
