Hoe Kate leerde meer levensgeluk te scheppen: “Ik wil niet meer ziek zijn!”, schreeuwde ze uit. Jezelf ziek maken, dat wil natuurlijk niemand, zou je zeggen. Maar gek genoeg “creëren” we wel degelijk regelmatig onze eigen klachten of ons eigen “ongeluk”. Onbewuste (kind)verlangens spelen hier een rol. Herken jij dat je soms ineens letterlijk of figuurlijk “ziek” wordt, als je een bepaalde situatie meemaakt?
In een energetische oefening met Kate, een Enneagram type 1, kon zij ervaren hoe en waarom zij dat “creëert”. De inzichten eruit kunnen ons helpen ineffectieve of zelfs beschadigende patronen voor onszelf en onze relaties te doorbreken.
Hoe ontstaat je “ziekte”?
Hoofdpijn, misselijkheid, spanning, pijn in de buik … Een bekend fenomeen voor Kate, dat zich de laatste tijd opnieuw vaak voordoet. Hoe komt dat nou? Tijdens een energetische oefening “De Wissel” kwamen we erachter hoe dit ontstaat en wáarom Kate zélf deze klachten creëert. Het begint met een automatische geneigdheid te veel naar de ander toe te reiken. Gaandeweg ontstaat er steeds meer weerstand (passie) waar ze in het moment niet naar geluisterde. We staan er nu wel bij stil: Ze voelt zich niet gezien en gemanipuleerd, omdat er weer een verantwoordelijkheidsclaim gedaan wordt. Grenzen worden voor haar gevoel overschreden. Er ontstaat spanning in haar buik, omdat het in haar ogen “not done” is om die verantwoordelijkheid niet te nemen en er tegelijk weerstand is om wel te (moeten) voldoen. Toch blijft Kate vriendelijk en uit dit niet (reactieformatie, een afweermechanisme van type 1), wat het gevoel van weerstand versterkt.
Waarom creëer je je eigen belemmeringen?
Onbewust creëert haar lijf hoofdpijn en buikklachten. Waarom? Dat onderzoeken we. Het uiten mag niet, want dan “krijgt ze de wind van voren”. Als “slecht” kind (basisangst) werd ze dan doodgezwegen, soms weken lang. Daar wil ze zich tegen beschermen. Het gevolg ervan, echter, is dat ze anderen over haar grenzen laat gaan. Ook openbaart zich dat ziek zijn de enige manier is om af en toe even niet aan de hoge verantwoordelijkheidseisen te hoeven voldoen. Dan mag het juk af. Om even los te laten de ideale, sterke, verantwoordelijke dochter te moeten zijn. Het was, toen ze nog kind was, een manier om eens aandacht en een vorm van waardering te krijgen.
Door er dieper op in te gaan, kwam er ruimte voor het verdriet dat er onder lag: Het verlangen om óók eens gezien te willen worden. “Het gaat altijd over een ander, maar ik ben er ook!.“Getver”, en heel veel andere onuitgesproken, onderdrukte woede mocht naar buiten komen. “Kijk eens naar mij!” “Hier ben ik!”. Maar dat zegt Kate nooit. Ze vraagt niet zo makkelijk aandacht voor zichzelf.
Oude (kind)pijn verwerken
De pijn werd zichtbaar, het verlangen naar aandacht en warmte, dat zo vaak afgewezen werd. En ook de boosheid, naar o.a. haar broertje die (in ieder geval vaker) wel aandacht kreeg, terwijl hij er niets voor deed. Die ook haar “allergie” voor al die andere aandachtstrekkers verklaart: Zij doen, net als haar broertje, iets wat ze zichzelf niet toestaat, om nog meer teleurstelling te voorkomen, namelijk aandacht vragen voor jezelf, speels en “los” mogen zijn. De overtuiging blijkt te spelen dat je eerst iets goeds gedaan moet hebben om die aandacht te mogen krijgen en dat als je dat niet doet, je een slecht, tekortschietend mens bent (basisangst). Dat had ze al vaak genoeg over zich heen gehad.
Je kunt jezelf “helen”
Zo zien we dat gebeurtenissen uit het verleden ons gedrag in het heden nog heel lang beïnvloeden, ons “onvrij” maken. Je “allergie” herinnert zich aan iets dat je – zélfs dus fysiek – in jezelf belemmert, uit het onbewuste kindverlangen jezelf tegen meer pijn te beschermen. Iets wat je echter nu jezelf wel weer toe mag staan. Bovendien: Je kunt het nu als volwassene eigenlijk best wel aan. Je hebt het zelfs nodig om meer in balans te komen, om jezelf te “helen”. En, om in dit voorbeeld te blijven, om constructieve relaties aan te gaan, ook met mensen die aandacht op zichzelf vestigen (wat ook best een handige kwaliteit is).
Waarom die pijn in en waarom het enneagram?
Je schaduw onder ogen zien, maakt dat je kunt groeien: Het bewust(er) zijn helpt je onderscheid te maken tussen oude kindpijn, die dan bovendien verwerkt kan worden, en wat er in het “hier en nu” gebeurt, zodat je steeds meer in staat bent je eigen leven te creëren.
Het gedrag van een gemiddeld gezonde Eén is echt anders dan een bewuste Eén. Door die bewustwording ontstaat voor Kate de mogelijkheid om vorm te geven aan en aandacht te vragen voor de eigen behoeften, ze uit te durven spreken, zodat het “verantwoordelijke, rationele, plichtsgetrouwe” mens ook “warm, wijs en menselijk” wordt. Niet omdat ze er zo hard voor werkt, maar omdat ze haar schaduw toelaat en ophoudt te bewijzen dat ze “goed” is, wordt ze steeds moeitelozer een “goed mens” (verlangen).
Het enneagram wordt daarom niet voor niets een groeimodel genoemd. Lees hier meer:
Voor wie is dit dan?
Ons hele gezinssysteem (en andere systemen) heeft invloed (gehad) op onze ontwikkeling. Onder allerlei verschillende vormen van stress is de invloed ervan nog verstrekkender, zie het filmpje “How stress effects your brain”. Gelukkig komen de meesten van ons wel gemiddeld gezond uit onze kindertijd. Toch valt er vaak wel wat te winnen. Voor iedereen! Werken aan je eigen bewust zijn bevordert je welzijn en heeft een positief effect op je eigen effectiviteit. En zo kun je er ook voor zorgen dat je meer veiligheid, basisvertrouwen en dus (mentale) gezondheid aan anderen kunt doorgeven.
NB: Met dit artikel zeg ik nadrukkelijk niet dat je schuldig bent aan je eigen ziekte. Ziekte is een uiting of symptoom van het overleefmechanisme van je persoonlijkheid en je hele familiesysteem met historie. Het is belangrijk dit onderscheid te maken.
Ik was lekker aan het uitwaaien op Ameland, met Bart en onze jongste twee kinderen. Heerlijk, om de hele dag buiten te zijn, fietsen en wandelen, in beweging zijn en even lekker “uit het hoofd”, in het lijf, met het hart.
Een mooie manier om even bij te komen en stil te staan bij jezelf. Dat kan soms verrassend zijn en mooi bewust Zijn, in het hier-en-nu opleveren. Dat bleken meer mensen daar te doen, want midden in de duinen vind ik die mooie steen met daarop “Kijk ik om me heen, blijk ik midden in mijn leven te staan”
Hoe mooi is dat! Midden in je leven te staan. Doe jij dat ook, bewust? Volop? Haal je eruit wat erin zit? Of word je geleefd? Wat leeft jou dan? Bijna iedereen beperkt zich, ieder op zijn eigen manier. Hoe we dat doen en daar “uit” kunnen komen, daar biedt het enneagram mooie handvatten voor. Maar daarover nu even niet. Hoewel het wel héél bruikbaar is, om duurzame inzetbaarheid te creëren.
Langer werken – Lukt dat ook?
We mogen in Nederland steeds langer werken. Niet gek, als je bedenkt dat kinderen van nu al een levensverwachting van 100 hebben of meer. Ik, als inmiddels 50+er ga vermoedelijk ook nog wel een tijdje mee. Na mijn ziekte, 5 jaar geleden, heb ik wel nieuwe keuzes gemaakt, om te voorkomen dat ik opnieuw ziek zou worden. Veel mensen lopen tegen zo’n moment aan, waarin ze beseffen dat het zo niet langer kan of dat ze het zo niet langer willen. Onze vitaliteit neemt immers af, dus de meesten zullen vroeg of laat stil moeten staan bij zichzelf en hun werk en leven, om vitaal ouder te kunnen worden en te kunnen blijven werken.
Stil staan bij je leven & loopbaan
Tijdig stilstaan bij je loopbaan en een actieplan maken vóór je echt uitvalt, voorkomt veel ellende op langere termijn. Helaas gebeurt dat nog veel te weinig. Een groeiend aantal mensen laat het erop aan komen en valt uiteindelijk door ziekte en/of snel wijzigende organisaties, buiten de boot en is daarna niet in staat om weer (volledig) aansluiting te vinden. Mensen met een baan proberen die vaak krampachtig te behouden ook al zitten ze niet meer op hun plek, wat o.a. leidt tot stress. Zij die zonder baan blijven, vallen in een mentaal en financieel gat. Veel van de 45+ers, die in de afgelopen tijd hun baan hebben verloren, lopen er tegen aan dat ze geen baan meer kunnen vinden. Er heersen, terecht en onterecht, veel vooroordelen, die maken dat “gewoon” solliciteren vaak niet werkt. Mensen voelen zich daardoor “afgeschreven”. Ouderen zijn trouwens niet de enigen daarin.
Mentaal met pensioen versus intrinsiek gemotiveerd
Veel van die 45+ers staan gelukkig nog vol in het leven en werk. Zij zijn wel degelijk meegegaan met hun tijd, leren nog steeds, gaan mee in ontwikkelingen en gaan nieuwe uitdagingen aan. Als werken leuk is en bij je past is het ook een essentieel deel van je leven en zou je zo maar na je pensioen er nog mee door willen gaan. Die mensen horen vast bij de 17% van de mensen die in staat is hun talent volop te gebruiken.
Helaas zijn er echter ook genoeg, die al “mentaal met pensioen” zijn, zoals één van mijn klanten dat noemde. Dat begint trouwens al vaak op jongere leeftijd, maar wordt steeds problematischer. Zij bevestigen het heersende beeld, waardoor medewerkers min of meer al zijn “afgeschreven” boven 45 jaar. Soms dus terecht. Want wist jij dat slechts 30% van de medewerkers echt betrokken is bij hun werk? Hoe zou dat zo zijn gekomen? En wat zou dat jouw organisatie kosten? Mentaal gepensioneerd is misschien wel wat te stigmatiserend, maar er valt wel wat aan betrokkenheid en inzetbaarheid te winnen.
Kloof dichten door omdenken en anders doen
Als we dit zo laten bestaan, wordt de kloof en stigmatisering alleen maar groter. En dat gaat ons maatschappelijk gezien te veel kosten, direct en indirect. Dat zouden we niet moeten willen met z’n allen. Gezondheid is belangrijk voor werk, maar het is ook andersom. Werk biedt, naast inkomen, kans op persoonlijke ontwikkeling, geeft eigenwaarde en zelfvertrouwen, zingeving en draagt bij aan de gezondheid. Daar hebben we allemaal baat bij. Bij lager opgeleiden blijkt dit nog meer aandacht te vragen, dan bij hoger opgeleiden.
Het vraagt omdenken: Een nieuwe manier om met mensen en hun talenten om te gaan in organisaties. De overheid onderkent dit probleem en heeft initiatieven genomen om duurzame inzetbaarheid, vitaliteit en participatie te stimuleren, bij werkgevers en werknemers. O.a. door:
Mentaal vitaal: sleutel naar regie over leven & loopbaan
Het MKB blijkt echter achter te blijven op dit gebied. En “over all” wordt er nog weinig aandacht besteed aan mentale vitaliteit. En dat, terwijl uit onderzoek is gebleken dat investeren in (mentale) vitaliteit dé sleutel is naar eigen regie over hun leven & loopbaan, die bovendien leidt tot meer effectiviteit: Mensen presteren beter, werken beter samen, zijn intrinsiek gemotiveerd om gezond te blijven en te investeren in hun ontwikkeling. Het levert zelfs 2 x zo veel winst op.
Hoe kun je op de verandering inzetten:
Weet dat veel oplossingen niet duur hoeven te zijn of uiteindelijk veel minder kosten dan ze uiteindelijk opleveren. Zullen we eens sparren? Ik kom graag een keer bij je langs!
“Mensen zijn kwetsbaar het mooist”! Dat zei ook Maaike Ouboter. Heb je haar optreden gezien op 27 mei 2013 tijdens “De beste sing-a-songwriter van Nederland”? Haar liedje “dat ik je mis” komt recht je hart binnen en roert je tot tranen toe. Zoals jurylid Sanne zei: “Eerst probeerde ik me nog een tijd flink te houden en dan ineens komt het aan. Maar dan is het ook oké …”
Mayke schreef het liedje na het overlijden van haar moeder. Ze neemt je mee van de koesterende warme haven die ze had, naar het verlies en loslaten, tot het besef dat je het “alleen” kunt in de wetenschap dat die ander altijd bij je zal zijn ook al is die er niet. En door het liedje heen ervaar je haar zekere kracht die groeit. Prachtig! Wat komt het binnen. Wat doet het met jou?
Wat maakt kwetsbaar zijn nu eigenlijk mooi? Iemand die moeilijke tijd in het leven heeft doorgemaakt en daar op gezonde wijze uit is gekomen, zonder zich emotioneel af te sluiten, kan met veel meer diepgang van betekenis zijn voor anderen. Je wordt er toegankelijk of benaderbaar van. Je hart staat open. Dat zorgt dat je meer in contact kunt zijn met anderen en visa versa. Maar ook met jezelf! En dat maakt je oneindig veel sterker en effectiever, omdat het zo indrukwekkend is.
Ja, ja, denk jij misschien dan nu wel. Waarom zou ík in vredesnaam kwetsbaar willen zijn? Liever niet misschien. Wil jij ook liever “flink” zijn? Of word je ook net als één van de deelnemers, nerveus van die kwetsbaarheid? Zeker als iemand zoals Maaike je met haar kwetsbaarheid in de ogen kijkt en contact met je maakt?
Het kan doodeng zijn om je kwetsbaar op te stellen. Allerlei overtuigingen en angsten weerhouden je om dat op je eigen wijze manier te kunnen doen. “Iets” in jou wil je beschermen en weerhoudt je (in meer of mindere mate) om kwetsbaar te durven zijn. Het vraagt, kortom, een zekere hoeveelheid (zelf)vertrouwen. Als je door je ouders en anderen om je heen, goed gespiegeld en begrepen bent in je kindertijd, heb je dat in de basis vaak wel in behoorlijke mate. Maar als je dat niet meer ervaart, hoe kun je dan weer komen?
Coaching met systemische oefeningen kunnen je helpen om opnieuw te ervaren dat jij gegrond bent in het Zijn. Een vrouwelijke energie die we vinden op punt 6 van het enneagram, vaak aangeduid als godin van de aarde, als fundament van het bestaan, die je terug helpt te keren naar innerlijke wijsheid en je helpt zelfverzekerd, geaard, praktisch, sereen en moedig te zijn. Bijzonder is dat je tijdens die oefeningen ook kunt ervaren dat je je een groot deel van de tijd zelf belemmert om daar contact mee te maken. Zo kun je komen tot wezenlijke verandering.
Kwetsbaarheid is in het bijzonder een thema van type of op punt 8, met als tegenpool Kracht. De gemiddelde Acht zal geneigd zijn zijn/haar kracht ten toon te spreiden om zichzelf te beschermen tegen beheersing door anderen en kwetsbaarheid. Hoe bewuster Achten worden, hoe meer ze leren innerlijk rustiger te zijn en te wachten tot een diepere, waarachtiger impuls in hun hart opkomt, een drang die niet gebaseerd is op angsten en de reacties daarop. Ze worden zo meester over zichzelf en hun passies en bewijzen ze hoe sterk ze werkelijk zijn door niet te handelen wanneer ze het, als ze dat wilden, met kracht zouden kunnen opnemen tegen anderen. In gedrag en houding hebben Achten dan iets onschuldigs en eenvoudigs (= heilige deugd); ze belichamen een zuiverheid van gemoed en geweten, die anderen diep aanspreekt en ontroert, loyaal en enorm toegewijd maakt. Zo zie je de mooie paradox van de Acht: Achten zijn op hun sterkst wanneer ze handelen met zelfbeheersing en als open durven zijn.
Je kwetsbaar op stellen is echter nog niet zo eenvoudig. Het wordt al snel een “stoppen met roken”-actie: Je een trucje aanleren, werkt misschien even, maar je houdt het niet lang vol en uiteindelijk brengt het je geen persoonlijke groei en verbinding. Je kunt er wel komen, maar niet naartoe! Het vraagt een andere weg, van bewust leren zijn en leren zien waardoor je je keer op keer laat afbrengen van je essentie. In mijn coaching en trainingen biedt ik een typespecifieke aanpak voor jou én je organisatie, om jou te helpen jezelf te (her)ontdekken, jezelf verder te ontwikkelen zodat je talent en kracht (weer) meer kan bloeien.
